Publieke ruimte - DWC POGGE

Het vlaggenschip van het Duurzaam Wijkcontract Pogge dat door de gemeente via RenovaS wordt geleid, is het project om de openbare ruimtes in het historisch hart van Schaarbeek in te richten.

Het voorstel « de openbare ruimte terugwinnen » uit de basisopdracht van het DWC (Alive Architecture & Taktyk 2017-2018) is de inzet van het project en omvat een reeks openbare ruimtes van het Colignonplein tot de Louis Bertrandlaan, via het Poggeplein en het Houffalizeplein en versterkt de banden tussen deze dichtbevolkte wijk en het Josaphatpark. Langs deze opeenvolging van open ruimtes staan een aantal emblematische gebouwen die elk op hun eigen manier de verschillende bouwfasen van de wijk weerspiegelen : het gemeentehuis, de tramstelplaats, het gemeentelijk zwembad Neptunium en tot slot de Brusilia-toren.

Het voorafgaande participatieve werk met de buurtbewoners, meer bepaald met de scholen van de wijk, bracht aan het licht dat de gebruikers grote moeite hadden om zich de open ruimtes eigen te maken : ongemakkelijk, onveilig en asociaal gedrag werden vaak vermeld, wat wees op een groot gebrek aan gebruiksvriendelijkheid.

Uit deze perceptie blijkt ook dat de openbare ruimtes in de wijk erg versnipperd zijn en dat het oversteken ervan vaak een echte hindernisbaan is. Als antwoord op deze vaststelling stelt het project voor om ze met elkaar te verbinden in de vorm van een wandeling, als rode draad van het project, die de mogelijkheid biedt om fysieke en sociale banden te herstellen door verschillende sterke ambities voor de wijk naar voor te schuiven :
Het project wil de natuur terugbrengen in de stad door meer groen te integreren en biodiversiteit aan te moedigen. Het herdenkt ook de toegankelijkheid van het openbaar vervoer en de gedeelde mobiliteitsoplossingen om het aanbod te verbreden en ervoor te zorgen dat iedereen er gebruik van kan maken. Tegelijkertijd wordt er bijzondere aandacht besteed aan zachte vervoersmodi, waarbij meer rekening wordt gehouden met voetgangers en fietsers, met name door inrichtingen die hun verplaatsingen gemakkelijker en veiliger maken. Tot slot wordt ook de aanwezigheid van auto's herdacht in termen van regulering, in overeenstemming met de principes van het Good Move Plan, om de openbare ruimte een evenwichtiger en rustiger gebruikskwaliteit te geven.

Met deze ambities in het achterhoofd en gesteund door een intensief participatief samenbouwproces, neemt het project de vorm aan van een herinrichting van het terrein en de creatie van overvloedig beplante groene oases die de continuïteit en leesbaarheid van de openbare ruimtes versterken, de toe-eigening ervan aanmoedigen en de milieukwaliteiten ervan verbeteren.

De oases, omringd door grote banken, vormen stedelijke lounges in de autovrije centrale delen van de wijk. De wegen, ontdaan van hun asfalt, worden teruggebracht in de openbare ruimte, met een bestrating die wordt teruggewonnen uit de ontharde zones van de « oases » : de wijk transformeert op basis van circulariteit. De hoogwaardige architecturale omkadering wordt opgewaardeerd. 

Het afsluitend perspectief van de Verwéestraat, ingericht als een schoolstraat, toont de flamboyante architectuur van het gemeentehuis. Het Poggeplein krijgt weer terrassen en een betere toegang tot de winkels op de begane grond. 

Men wacht op de tram aan de rand van een oase. Idem voor de bus op het Houffalizeplein, waar het zwembad Neptunium een ruim voorplein heeft gekregen, omzoomd met bomen die het traject leiden naar Jerusalemstraat en het Josaphatpark. Het plein is op kindermaat, met verschillende speelzones in de buurt van de trajecten en het openbaar vervoer. De verspreide installatie, als podium of zitplaats, van oude duikplanken die uit het zwembad zijn gered, is een knipoog naar de geschiedenis van de wijk en het verstrijken van de tijd. Net als de waterfontein boven aan het Houffalizeplein, waarvan het water over de grond stroomt om de oorspronkelijke locatie in het dal van de vallei op te roepen. Deze alomtegenwoordigheid van spel in vormen die voor iedereen toegankelijk zijn, is de drijvende kracht achter een nieuwe vitaliteit van de openbare ruimten die fysieke en ruimtelijke doorheen de hele wijk met elkaar verbonden zijn en waar intergenerationele banden worden gesmeed door gezellig samen te zijn.